Dzisiejszy wpis poświęcę zagadnieniu gramatycznemu, jakim są czasowniki przechodnie i nieprzechodnie (transitive und intranstive Verben) stosowane w czasie przeszłym Perfekt. W zależności od znaczenia (die Bedeutung) czasowniki w czasie przeszłym mogą odmieniać się w formie słabej (schwache Verben) – poprzez dodanie w Imperfekcie końcówki –te, a w Perfekcie -t/-et np. brauchen-brauchte-gebraucht; antworten-antwortete-geantwortet lub występują w formie mocnej i są to tzw. czasowniki mocne (starke Verben), których trzeba po prostu nauczyć się na pamięć (auswendig). Lista najczęściej używanych czasowników mocnych i nieregularnych znajduje się na blogu Łukasza Tyczkowskiego.
Postaram się na konkretnych przykładach pokazać, kiedy stosować odmianę słabą, a kiedy mocną, aby nie zostać źle zrozumianym, gdyż użycie formy mocnej zamiast słabej całkowicie zmieni sens zdania. Poniżej znajduje się lista czasowników, które zostaną omówione:
- bewegen
- gären
- schaffen
- senden
- wiegen
Czasownik bewegen może oznaczać poruszać się (jest to wtedy czasownik zwrotny z sich) lub poruszyć kogoś – czyli inaczej mówiąc chwycić za serce. W obu tych przypadkach zostanie wykorzystana odmiana słaba, czyli bewegen–bewegte–bewegt. Przeanalizujmy zatem poniższe zdania:
Plötzlich hat sich das Blatt bewegt.
(Liść nagle się poruszył.)Diese Geschichte hat mich sehr bewegt.
(Ta historia mocno mnie poruszyła.)
Jeśli natomiast chcemy użyć czasownika bewegen w kontekście nakłonienia kogoś do czegoś – bewegen jdn [Akk.] zu etwas [D], wówczas musimy zastosować odmianę mocną czyli bewegen-bewog-bewogen. Zdanie obrazujące ten przykład jest następujące:
Die materielle Situation hat mich dazu bewogen, das Studium abzubrechen.
(Sytuacja materialna skłoniła mnie do tego, aby przerwać studia.)
Kolejny czasownik to gären. Czasownik ten ma dwa znaczenia: pierwsze z nich to wrzeć ze złości (odmiana słaba: gären-gärte-gegärt), a drugie – fermentować (odmiana mocna: gären-gor-gegoren). Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom:
Ich habe vor Wut gegärt.
(Zakipiałem ze złości.)Der Wein hat gegoren.
(Wino sfermentowało.)
Następny do przeanalizowania jest czasownik schaffen. Jeśli chcemy powiedzieć, że z czymś się uporaliśmy, że daliśmy sobie radę – zastosujemy wówczas odmianę słabą: schaffen-schaffte-geschafft. W znaczeniu: stworzyć np. dzieło, będziemy musieli posłużyć się odmianą mocną: schaffen-schuf-geschaffen, podobnie, jak w kontekście: być stworzonym do czegoś, czyli wie geschaffen sein für [Akk.]. Oto przykłady:
Endlich habe ich es geschafft.
(W końcu uporałam się z tym.)Der Schriftsteller hat ein neues Werk geschaffen.
(Pisarz stworzył nowe dzieło.)Sie ist für diese Arbeit wie geschaffen.
(Ona jest stworzona do tej pracy.)
Z kolei czasownik senden może przyjmować dwa znaczenia: przekazywać np. drogą radiową bądź telewizyjną, nadawać oraz wysłać. W pierwszym znaczeniu wykorzystamy odmianę słabą: senden-sendete-gesendet, a w drugim – mocną: senden-sandte-gesandt.
Der Film wurde im Fernsehen gesendet.
(Film został nadany w telewizji.)Mein Freund hat mir den Brief gesandt.
(Mój przyjaciel wysłał mi list.)
Ostatni z czasowników, który omówię, to wiegen. Odmianę słabą musimy zastosować, gdy występuje znaczenie kołysać: wiegen-wiegte-gewiegt. Odmiana mocna występuje natomiast w znaczeniu ważyć, mieć wagę: wiegen-wog-gewogen. Przykłady:
Die Mutter hat ihr Kind gewiegt.
(Matka kołysała swoje dziecko.)Der Welpe hat fast zwei Kilo gewogen.
(Szczeniak ważył prawie 2 kg.)
Mam nadzieję, że transitive und intransitive Verben im Perfekt przestaną sprawiać wam trudności, a dzięki mojemu wpisowi łatwiej zapamiętacie ich praktyczne zastosowanie.
Na końcu dodałam kilka zdań do samodzielnego zrobienia:
- Die Krankenschwester … das Kind … (wiegen)
- Ich … es … (schaffen)
- Der Saft … … (gären)
- Meine Kollegin … für das Lernen … (schaffen)
- … du mir die Glückwünsche über das Radio …? (senden)
- In der Gesellschaft … heftig … (gären)
- Warum … du mich dazu …? (bewegen)
- … diese Erzählung dich …? (bewegen)
Odpowiedzi
- hat gewogen
- habe geschafft
- hat gegoren
- ist geschaffen
- hast gesendet
- hat gegärt
- hast bewogen
- hat bewegt
Danke für die Aufmerksamkeit!
Witam i dziękuję za tłumaczenie tego zagadnienia. Mam jednak problem , bo mimo ze to wszystko zrozumiałam to mam problem z tłumaczeniem. Bo nie wiem , kiedy będę wiedzieć że dane słowo w odmianie słabej oznacza np. huśtać, a kiedy ważyć. Tu jest podane która odmiana co znaczy, ale jak patrzę na tłumaczenie w słowniku to tam jest tylko napisane co oznacza, a nie ma do danego tłumaczenia odmiany. Ktoś może równie hat gewiegt przetłumaczyć ważyła, a hat gewogen huśtała.
Radzę w takim razie zmienić słownik i/lub korzystać z duden.de. Nieraz warto jest sprawzić znaczenie słowa w kilku miejscach, żeby znaleźć przykłady użycia czy też upewnić się co do znaczenia.
Pani Beato, hat gewiegt to zawsze oznacza huśtała, a hat gewogen – ważyła, nie może wystąpić sytuacja odwrotna. Uważam dokładnie tak samo jak Pan Łukasz – zawsze, gdy mamy wątpliwości najlepiej jest sprawdzić znaczenie w słowniku niemieckim np. http://de.thefreedictionary.com/hat+gewiegt